Καρακάλλας, Μάρκος Αυρήλιος Σεβήρος Αντωνίνος Βασιανός

(Marcus Aurelius Severus Antoninus Basssianus Caracalla, Λιόν 186 – Κάρρες Μεσοποταμίας 217 μ.Χ.). Ρωμαίος αυτοκράτορας (211-217). Επονομάστηκε Κ. επειδή συνήθιζε να φορά γαλατικό χιτώνα με την ίδια ονομασία. Γιος του Σεπτίμιου Σεβήρου και της Ιουλίας Δόμνας, εξελέγη αυτοκράτορας μαζί με τον ανήλικο αδελφό του, Πόπλιο Σεπτίμιο Γέτα, τον οποίο δολοφόνησε για να αναλάβει μόνος στην εξουσία. Ακολουθώντας το παράδειγμα όλων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων του 3ου αι., των λεγόμενων αυτοκρατόρων-στρατιωτών, ο Κ. αναγκάστηκε να στηριχτεί κυρίως στον στρατό –που είχε αναδειχθεί σε ρυθμιστή της διαδοχής στον θρόνο– ανταμείβοντάς τον με πλούσιες οικονομικές παροχές και προνόμια. Η αύξηση των φόρων που προκλήθηκε από αυτές τις παροχές επιβάρυνε κυρίως τις εύπορες τάξεις και προκάλεσε την εχθρότητα των συγκλητικών, οι οποίοι εναντιώθηκαν στον Κ. Η επιτακτική ανάγκη να αυξήσει τα έσοδα από τη φορολογία και να εξασφαλίσει την εύνοια των επαρχιακών πληθυσμών (σύμφωνα με την πολιτική που ακολουθούσαν οι Σεβήροι) τον οδήγησαν στην έκδοση της λεγόμενης αντωνιανής διάταξης (212), η οποία, ενώ είχε καθαρά οικονομικούς σκοπούς, αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στην πολιτική ιστορία της Ρώμης. Ο νόμος αυτός, παραχωρώντας το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους ελεύθερους κατοίκους της αυτοκρατορίας, ολοκλήρωνε την εξίσωση των επαρχιών με τη Ρώμη, εξέλιξη που είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, από την εποχή του εμφύλιου πολέμου (89 π.Χ.), με την επέκταση του δικαιώματος του Ρωμαίου πολίτη στους κατοίκους της Ιταλίας. Από τις σημαντικότερες εκστρατείες του ήταν εκείνη εναντίον των Αλαμανών (213), που είχαν εμφανιστεί τότε για πρώτη φορά στα σύνορα της αυτοκρατορίας, καθώς και η εκστρατεία εναντίον των Πάρθων (217), κατά τη διάρκεια της οποίας δολοφονήθηκε κοντά στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Στον Κ. αποδίδονται διάφορες πράξεις παραφροσύνης και ωμότητας, που τον τοποθετούν στο ίδιο επίπεδο με τον Καλιγούλα: αναφέρεται, για παράδειγμα, ότι για να απαλλαγεί από τους υποστηρικτές του αδελφού του, Γέτα, διέταξε τη σφαγή 20.000 ατόμων, μεταξύ των οποίων και του διάσημου νομομαθούς Παπινιανού. Μαρμάρινη προτομή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καρακάλλα (Μουσείο Καπιτωλίου, Ρώμη). Αναπαράσταση των θερμών του Καρακάλλα (Μουσείο Ρωμαϊκού Πολιτισμού, Ρώμη).